مقایسه اثرات اسیدهای چرب امگاـ3، ویتامین C و تجویز توأم آنها روی لیپوپروتئین‌ها، آپو A-I و آپو B در هیپرلیپیدمی

مقدمه: هیپرلیپدمی در بیماران قلبی ـ عروقی بر اهمیت زیادی است. اسیدهای چرب امگاـ3 اثرات بارزی بر کاهش تری‌گلیسیرید، ترومبوز و آریتمی دارند اما باعث افزایش LDL و آپو B می‌شوند. با توجه به اینکه ویتامین C باعث القای گیرنده‌های LDL کبد و کاتابولیسم ذرات LDL می‌شود، این مطالعه با هدف به کارگیری توأم اسیدهای چرب امگا 3 و ویتامین C برای کاهش LDL، آپو B و بهبود سایر لیپیدهای خون، و همچنین مقایسه آن با اثرات هر کدام از این مکمل‌ها به تنهایی، انجام شد. مواد و روش‌ها: این کارازمایی بالینی تصادفی دوسوکور بر روی 68 بیمار با هیپرلیپیدمی (کلسترول تام و تری‌گلیسیرید بیش از mg/dL 200) صورت پذیرفت. افراد به طور تصادفی به 4 گروه دریافت کننده 500 میلی‌گرم ویتامین C، یک گرم امگاـ3، 500 میلی‌گرم ویتامین C + یک گرم امگاـ3 و شاهد تقسیم شدند و به مدت 10 هفته این مکمل‌ها را مصرف کردند. نمونه‌های خون ناشتا در شروع و پایان هفته دهم گرداوری گردید. TG، TC، LDL، HDL سرم به روش آنزیمی، آپو A-I و B به روش ایمونوتوربیدومتری و ویتامین C خون به روش کالریمتری محاسبه شد. الگوی مصرف مواد غذایی، وضعیت اقتصادی اجتماعی و آنتروپومتریک نیز در این فاصله بررسی و تغییر معنی‌داری طی مطالعه ملاحظه نشد. برای آنالیز آماری از آزمون t، ANOVA، آزمون کای دو و آنالیز واریانس برای اندازه‌گیری متعدد استفاده شد. یافته‌ها: افزایش معنی‌داری در مقدار ویتامین C خون در گروه ویتامین C (001/0=p) و ویتامین C + امگاـ3 (02/0=p) در پایان هفته دهم نسبت به شروع مطالعه وجود داشت. TG سرم در پایان هفته دهم در گروه امگاـ3، کاهش معنی‌داری در مقایسه با گروه شاهد (013/0=p) و در مقایسه با ابتدای مطالعه (002/0=p) داشت. در گروه ویتامین C در پایان هفته دهم کاهش معنی‌داری در کلسترول تام (004/0=p)، آپو B (005/0=p) و کاهش در apo A-I/apo B (05/0=p) نسبت به ابتدای مطالعه و افزایش معنی‌داری در مقدار ویتامین C خون نسبت به گروه شاهد (01/0=p) وجود داشت. در گروه امگاـ3 میزان تری‌گلیسرید به HDL و apo B نسبت به ابتدای مطالعه کاهش معنی‌داری (به ترتیب 04/0=p و 05/0=p) داشت و تری‌گلیسیرید به HDL در همین گروه در انتهای مطالعه نسبت به گروه شاهد به طرز معنی‌داری پایین‌تر بود (04/0=p). در تمامی گروه‌ها و در کل مطالعه میزان HDL، apo A-I، LDL/HDL و LDL تغییر معنی‌داری نداشت. نتیجه‌گیری: اگرچه مصرف توأم اسیدهای چرب امگاـ3 و ویتامین C تأثیر مفیدی بر پروفایل لیپیدی بیماران هیپرلیپیدمی نداشت، مقدار یک گرم اسید چرب امگاـ3 خالص، به مدت 10 هفته، ماده مغذی مؤثری برای کاهش TG و تری گلیسیرید به HDL در افراد هیپرلیپیدمی است، بدون آنکه باعث افزایش LDL و آپو B شود. همچنین مقدار 500 میلی‌گرم ویتامین C در بیش از ده هفته احتمالاً باعث کاهش معنی‌دار کلسترول تام و آپو B در افراد هیپرلیپیدمی در مقایسه با گروه شاهد می‌شود.